Jeśli posiadasz konto na portalu - zaloguj się, jeśli go nie posiadasz zarejestruj się.
Wiewiórka pospolita (Sciurus vulgaris)
Systematyka
rząd: gryzonie (Rodentia
rodzina: wiewiórkowate (Sciuridae)
rodzaj: wiewiórka (Sciurus)
gatunek: Wiewiórka pospolita (Sciurus vulgaris)
Charakterystyka/ morfologia
Wiewiórka jest zwierzęciem bardzo charakterystycznym. Ma dość smukłą i zgrabna sylwetkę, w której zwraca uwagę długi, puszysty, pokryty odstającymi włosami, nieraz równy długości ciała, ogon. Uszy o długości 2,5 -3,5 cm ozdobione są na końcu charakterystycznymi pędzelkami. Stopy przednich kończyn maja tylko cztery palce, kciuk uległ zanikowi. Stopy te są bardzo chwytne i służą do przytrzymywania pokarmu podczas jedzenia. Kończyny tylne silnej rozwinięte od przednich, umożliwiają skakanie, jest pięciopalczasta. Długość ciała wiewiórki pospolitej wynosi 20 -28 cm, długość ogona 20 -24 cm, waga 200 -400 g. Występuję dwie odmiany barwne: ruda i tzw. czarna. Ta pierwsza charakteryzuje się rudym futrem z lekko szarawymi bokami, futro drugiej odmiany ma kolor czarnobrunatny. Zdarzają się osobniki o ubarwieniu pośrednim. Zaobserwowano następującą zależność: im wyżej mieszkają wiewiórki n.p.m., tym maja ciemniejsze futerko. Brzuch i pierś wiewiórki pospolitej są białe. Zimą futro staje się gęstsze i nabiera popielatego odcienia.
Biotop/ preferencje pokarmowe
Zamieszkuje lasy wszelkich typów, parki miejskie i inne większe zadrzewienia. W parkach bardzo często można znaleźć osobniki bardzo ufne człowiekowi i podchodzące do ręki po pokarm. Żyje samotnie, łącząc się w pary tylko na czas rui. Każdy osobnik posiada własne terytorium. Jest to gatunek aktywny w dzień. Zimą nie zapada w sen, ale szczególnie niekorzystną pogodę przeczekuje w kryjówkach, którymi są dziuple lub gniazda w kształcie kuli, zbudowane z gałązek i wyścielane mchem i porostami. Gniazda te, umieszczone w rozwidleniu gałęzi w pobliżu pnia, mają otwór wejściowy o średnicy ok. 5 cm i są zwykle zaopatrzone w płaski daszek. Niekiedy zajmuje opuszczone gniazda ptasie (dodając im daszek) lub skrzynki lęgowe. Doskonale wspina się po gałęziach i przeskakuje z drzewa na drzewo, w czym pomaga jej okazały ogon pełniący rolę spadochronu. Po ziemi porusza się skokami. Ulubiony pokarm wiewiórki stanowią nasiona drzew iglastych i orzechy. Potrafi ostrymi siekaczami przegryźć skorupkę orzecha w ciągu kilku sekund. Nasiona z szyszek wydobywa kolejno językiem po uprzednim obgryzieniu łusek. Oprócz tego żywi się grzybami, które niekiedy suszy na gałęziach. Zjada także jagody, młode pędy i pączki drzew, owady, jaja ptasie i pisklęta. Jesienią zbiera zapasy na zimę (orzechy i żołędzie), które rozmieszcza w licznych spiżarniach -dziuplach, gniazdach i wygrzebanych przez siebie dołkach w ziemi. Lubi też szyszki. Przy obgryzaniu szyszki wiewiórka zaczyna od dołu nadgryzając łuski tak, że odchylają się one lub odpadają odsłaniając nasionka, które zwierzę zjada. Czas potrzebny na zjedzenie jednej szyszki świerkowej wynosi średnio 3 minuty. Bardzo łatwo jest poznać pozostałość po zjedzonej przez wiewiórkę szyszce: jest ona pozbawiona łusek na prawie całej długości i ma pozostawiony stożek z najmłodszą częścią szyszki na górze.
Rozwój osobniczy
Ruja u wiewiórek zaczyna się bardzo wcześnie: w lutym i marcu i trwać może do lipca. W czasie rui samiec ugania się za samicą wykonują imponujące skoki między gałęziami. W ciągu roku mają miejsce 2 -3 mioty. Wiewiórka najchętniej buduje gniazda w drzewostanie iglastym, gdzie są one trudne do zauważenia i trudnodostępne dla drapieżników. Buduje dwa rodzaje gniazd. Główne gniazdo zwane lęgowym służy do wyprowadzanie młodych. Drugie gniazdo jest mniejsze i może służyć jako schronienie i miejsce odpoczynku, czasem także może służyć jako zastępcze gniazdo lęgowe. Gniazdo lęgowe ma masywną budowę i grube ścianki. Jest najczęściej średnicy 30 – 40 cm. Wyściółka gniazda składa się z mchu, porostów i suchej trawy. Wejście do gniazda znajduje się u dołu co odróżnia gniazdo wiewiórki od gniazd ptasich. Prawie zawsze w gnieździe wiewiórki można znaleźć drugie wyjście, tzw. „ewakuacyjne”. Ciąża trwa 38 -39 dni. Młode, nagie i ślepe, rodzą się w okresie od kwietnia do sierpnia. W jednym miocie jest ich od 3 do 7. Otwierają one oczy po ok. 4 tygodniach, a laktacja trwa 8 tygodni. Młode rozpoczynają samodzielne życie w wieku ok. 10 tygodni, a dojrzałość płciową uzyskują pod koniec pierwszego roku życia. Linienie odbywa się dwa razy w roku: wiosną i jesienią. Przy czym linie wiosenne zaczyna się na głowie i postępuje ku tyłowi ciała, a jesienne ma przebieg odwrotny. Ogon i pędzelki na uszach linieją tylko wiosną. Wiewiórka żyje 5 – 6 lat.
Status gatunku
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną (DZ. U. Nr 220, poz. 2237) wiewiórka podlega ścisłej ochronie gatunkowej. Populacja wiewiórki w Polsce jest bardzo liczna i stabilna, zwłaszcza w parkach miejskich i przydworskich. W związku z tym nie stwierdza się zagrożeń mogących wpłynąć na zmniejszenie liczebności populacji wiewiórki w Polsce.
Przygotowała: Wanda Kula
pasjonatów i miłośników o różnorodnym doświadczeniu i osiągnięciach.