Charakterystyka/ morfologia

Zwiastun przedwiośnia i końca zimy. Jeden z pierwszych kwiatów wiosny, pojawiający się już w marcu. Przylaszczki chętnie korzystają z pierwszych wiosennych promieni słońca, przeciskających się poprzez bezlistne jeszcze gałęzie grądów i buczyn. Kwiat ten do kwitnienia potrzebuje bowiem dużo światła i odpowiedniego nagrzania gleby.

Występowanie/ siedlisko:

Zasięg gatunku obejmuje prawie całą Europę za wyjątkiem krańców północnych i południowych. W Polsce jest często spotykana, z wyjątkiem wyżyn i gór. Przylaszczka preferuje cieniste lasy liściaste i mieszane. Najchętniej rośnie w buczynach i grądach, na glebach żyznych, próchniczych, aczkolwiek niezbyt wilgotnych. Najbujniej rośnie na glebach z dużą zawartością wapnia o odczynie zasadowym lub obojętnym.

Wygląd/kwitnienie:

Bylina osiągająca maksymalnie 20 cm, o mocnym kłączu. Charakterystyczne dla przylaszczek są zimozielone liście osadzone na długich ogonkach, zebrane w „różyczkę”.  Początkowo liście są białe, owłosione, z czasem stają się gładkie. Wczesną wiosną z kłącza wyrasta łodyga na której z czasem pojawia się kwiat. Ma on najczęściej średnicę do 30 mm, 6 działek okwiatu (czasami więcej - nawet do 15). Jest on barwy fioletowo niebieskiej, czasami różowej lub białej. Nasiona przylaszczki są rozsiewane przez mrówki.

        Status gatunku:

     Ten efektowny kwiat jest narażony na zrywanie, przekopywanie do przydomowych ogródków co przyczynia się do eliminacji jego naturalnych stanowisk. Ponadto przylaszczka w przeszłości była narażona na zrywanie dla potrzeb farmacji. Z tych powodów przylaszczka została objęta w Polsce ochroną gatunkową. Na podstawie zarządzenia Ministerstwa Leśnictwa z 16 sierpnia 1946 skierowanego do Dyrekcji Okręgowych Lasów została objęta zakazem zbiorów z Lasów Państwowych. Od 2001 roku objęta jest ochroną częściową, od 2004 roku ochroną ścisłą. Poza tym nie należy zapominać o ochronie przylaszczki w licznych rezerwatach przyrody i parkach narodowych. Mimo, ze w Polsce jest to gatunek stosunkowo pospolity to uznawany jest za kandydata na czerwoną listę.

Ciekawostki:

Nazwa łacińska Hepatica pochodzi od greckiego słowa hepar (wątroba), co nawiązuje do kształtu liścia przypominającego wątrobę. W przeszłości uznawano, że kształt liści przylaszczki jest znakiem od Boga, zwiastujący lecznicze właściwości oddziałujące na wątrobę. Z rośliny tej sporządzano napary, jej liście przykładano na rany, używano ją do leczenia schorzeń wątroby.

Autor: Bartosz Dubiel