Jeśli posiadasz konto na portalu - zaloguj się, jeśli go nie posiadasz zarejestruj się.
Łabędź niemy (Cygnus olor)
Systematyka
Rząd: blaszkodziobe (Anseriformes)
Rodzina: kaczkowate (Anatidae)
Gatunek: Łabędź niemy (Cygnus olor)
Charakterystyka/ morfologia
Samce większe od samic, dorosłe osobniki białe, dziób pomarańczowy z czarnym paznokciem na czubku, u nasady czarna narośl (większa u samców w okresie godowym). Nogi czarne. Osobniki młodociane, do 3. roku życia, szare z szaroczerwonym dziobem bez narośli . Dwuletnie ptaki zachowują jeszcze szarą głowę, szyję i lotki. Płynąc wygina esowato szyję, a skrzydła unosi w górę tworząc rodzaj peleryny. Dorosłe osobniki nie nurkują, choć pisklęta posiadają tę umiejętność. Pierzą się raz w roku. Pierwsze pierzenie u piskląt odbywa się od września do stycznia. Nogi łabędzia niemego są krótkie, czarne i osadzone w tyle. Skok i palce są dość gęsto pokryte niewielkimi, rogowymi tarczkami. Na lądzie poruszają się niezdarnie wykonując powolne, kołyszące się ruchy. W wodzie natomiast radzą sobie doskonale, dzięki spiętym błoną trzem palcom. Szyja jest dość długa i często wygięta esowato. Osadzona jest na szerokim i nieco spłaszczonym ciele. Głowa niewielka. Łabędzie mają również lekko zadarty ogon. Są to najcięższe na świecie ptaki zdolne do aktywnego lotu. Aby wzbić się w powietrze potrzebują zbiornika wodnego, na którym wykonują kilkudziesięciometrowy rozbieg. Czasami startują też z rozległej, płaskiej powierzchni ziemi lub zamarzniętej, lecz niezbyt śliskiej tafli jeziora lub rzeki. Wzbijają się w powietrze zawsze pod wiatr, dopiero później zmieniają kierunek lotu. Powoli nabierają wysokości intensywnie pracując skrzydłami. Latają najczęściej około 50 metrów nad ziemią. Podczas lotu słychać głośny świst wolno i majestatycznie machających skrzydeł spowodowany wibrującymi lotkami. W charakterystyczny sposób wyciągają wtedy szyje. Lądują prawie wyłącznie na powierzchni wody lub ewentualnie, w razie konieczności, na śliskim lodzie. Obserwowano także wielokrotnie stada łabędzi liczące ponad 200 szt. żerujące na ozimych zbożach lub rzepaku. Każde wzbicie się w powietrze i lot to dla łabędzia poważny wysiłek, dlatego latają one rzadko, tylko wtedy, gdy jest to dla nich absolutnie konieczne (poszukiwanie pokarmu, atak dużego drapieżnika ). Dorosły łabędź niemy może mieć ponad 25 tysięcy piór, z czego ok. 20 tysięcy znajduje się na szyi. Jak wskazuje nazwa gatunkowa, nieczęsto można usłyszeć łabędzi głos, czasem jednak wydaje pogwizdywania i żałosne zawodzenie. Długość ciała 150 – 170 cm, rozpiętość skrzydeł do 235 cm, masa od 10 do 23 kg.
Biotop/ preferencje pokarmowe
Spotkać go można na jeziorach, stawach hodowlanych, starorzeczach, gliniankach, torfiankach, zbiornikach wiejskich i miejskich. W Polsce częściowo wędrowny, ostatnio jak wiele innych ptaków zimuje w kraju, głównie na niezamarzających wodach śródlądowych. Preferuje pokarm roślinny, ale ze sporym dodatkiem małży, ślimaków i larw owadów. Młode w pierwszych dniach życia odżywiają się zbutwiałą roślinnością, którą zdobywa matka. Pokarm często wydobywany jest wprost z dna zbiornika poprzez zanurzenie całego przodu ciała i uniesienie tylnej części ponad wodę. Zdarza się, że łabędź sam podpływa do ludzi na brzegu oczekując pożywienia, wynika z tego, że stał się ptakiem na pół udomowionym .
Rozwój osobniczy
Pary, które dobierają się już jesienią dochowują sobie wierności. W okresie godów para z wygiętymi szyjami w kształcie litery S i nastroszonymi skrzydłami wykonuje w wodzie rytualny taniec. Ptaki zanurzają szyje w wodzie i prostują się przyciskając piersiami. Oboje na początku wiosny obierają swoje terytorium, którego samiec gwałtownie broni. Odstrasza intruzów groźną postawą z wyciągniętą głową do tyłu i podniesionymi skrzydłami. Jednocześnie rzuca się naprzód odbijając się od powierzchni wody lub ziemi obiema łapami. Gniazdo w trzcinach, pływające, rzadziej na lądzie lub w innych trudno dostępnych miejscach. Podkład tworzą gałązki i grubsze badyle, wierzch delikatne liście trzcin i sitowia, a wnętrze wysłane jest materiałem drobnym oraz dużymi piórami puchowym. Samiec przynosi budulec dziobem i podaje samicy, a ona układa go we właściwy sposób. Starsze osobniki wykorzystują jedno gniazdo przez wiele lat. Rozbudowywane przez wiele lat gniazdo może mieć podstawę do 4 metrów i mieć 1 m wysokości. W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając 5 do 9 zielonkowoszarych jaj w kwietniu lub maju. Jaja wysiadywane są przez okres 35 dni tylko przez samicę, podczas gdy samiec pozostaje w pobliżu broniąc w razie potrzeby gniazda. Pisklęta są zagniazdownikami, opiekują się nimi zarówno samiec jak i samica. Zdolność do lotu uzyskują po około 4 – 5 miesiącach. Dwu i trzyletnie młode wprawdzie próbują budować już gniazdo, ale dojrzałość osiągają w 4 roku życia.
Status gatunku
Objęty ochroną gatunkową, ujęty w Dyrektywie Ptasiej.
Przygotowała: Wanda Kula
