Jeśli posiadasz konto na portalu - zaloguj się, jeśli go nie posiadasz zarejestruj się.
Jeleń (Cervus elaphus)
Systematyka
rząd: Parzystokopytne - Artiodactyla
rodzina: Jeleniowate - Cervidae
gatunek: Jeleń (Cervus elaphus)
Charakterystyka/ morfologia
W populacjach jelenia szlachetnego który występuje w Polsce wyróżnia się kilka typów: jeleń bieszczadzki (największy i najsilniejszy), jeleń mazurski, jeleń wielkopolski i jeleń pomorski.Jeleń może u nas osiągać 2,5 m długości i wysokości w kłębie do 1,5 m. Waga dużego jelenia dochodzi do 350 kg , maksymalnie 497 kg. Pokryty jest krótkim i przylegającym włosem. Sierść jest w zimie siwobrunatna, a w lecie rdzawobrunatna, wierzch głowy, szyja, podbrzusze i nogi są barwy ciemniejszej od reszty ciała. Ogon dochodzi do 15 cm długości. Jelenie mają bardzo dobry węch i słuch. Wszystkie podgatunki jelenia charakteryzują się dużym porożem o okrągłym pniu i dużej liczbie odrostków. Poroże zrzucane jest w połowie zimy i odrasta wczesną wiosną, osiągając największe rozmiary na początku lata u około 10-letnich osobników. Liczba odnóg i masa poroża zwiększa się z wiekiem jelenia do 10-14 roku życia, u starszych osobników maleje. Byk, u którego nie wykształciło się poroże, nazywany jest mnichem. W Polsce wyraźnie zróżnicowanie wagi wieńca występuje między jeleniami karpackimi i mazurskimi a resztą populacji. Byki z Karpat i Mazur mają przeważnie cięższe poroże 6-12 kg, a pozostałe w granicach 3,5-8 kg. Zdarzają się jednak wyjątki. Samica, zwana łanią, poroża nie ma.
Biotop/ preferencje pokarmowe
Jelenie bytują w dużych kompleksach leśnych, raczej nie mniejszych niż 1000 ha, o drzewostanie mieszanym liściasto- iglastym jak i jednolitym iglastym z dostępem do wody. Z uwagi na rozłożyste poroże unikają terenów gęsto zakrzewionych. Lubią spokój i dlatego na ostoję obierają miejsca, w których nie są niepokojone przez człowieka. Nie lubią także towarzystwa większego stanu saren, przyzwyczajają się jednak do hałasów wywołanych przejeżdżającymi samochodami pociągami a nawet do huku wybuchów w kamieniołomach. Z natury są zwierzętami dziennym, ale pod wpływem czynników zewnętrznych (obecność drapieżników, ludzi) zakłócających jego spokój i poczucie bezpieczeństwa prowadzą głównie nocny tryb życia, w dzień ukrywając się w leśnych gęstwinach. Jelenie jest roślinożernymi przeżuwaczami. Rozpoczynają żerowanie po zmierzchu, a nad ranem wracają do swojej kryjówki. W ciągu dnia żerują w miejscach, w których nie wyczuwają żadnego zagrożenia. Jelenie śpią tylko 60-100 minut na dobę. W lecie żywią się głównie trawą i ziołami, które stanowią 70% ich karmy. Zjadają również chętnie młode pędy drzew, zarówno iglastych jak i liściastych, oraz krzewów, grzyby, jagody a także korę drzew: topoli, wierzby, osiki, sosny. Żerują najczęściej w drągowinach i na polanach leśnych, na rowach śródleśnych i na zarośniętych duktach. Poza lasem żerują na przyleśnych łąkach i w uprawach polnych: owies, saradela, koniczyna, kartofle. W lipcu bardzo chętnie żerują na niedojrzałym owsie i na kartofliskach. Żywią się także w tym czasie jagodami i owocami drzew, takimi jak bukiew, żołędzie, kasztany, dzikie jabłka oraz bardzo chętnie zjadają zwiędłe liście jesionu. W zimie żywią się wrzosem, borówką, jeżynami, malinami, suchą trawą, gałązkami drzew, krzewami a także korą drzew. Żerują również na oziminach. W korze znajdują garbniki i wapno oraz fosfor potrzebne na budowę poroża i kośćca.
Audemars Piguet Replica Watches
Rozwój osobniczy
Prowadzą stadny tryb życia, łącząc się w chmary. Rozpadają się jedynie na czas rui, który przypada na lipiec i sierpień. W tym czasie byki są bardzo nieostrożne – szukając łani przemierzają duże odległości. Okres godowy jeleni – rykowisko, trwa od połowy września do połowy października, jednak najintensywniejszy okres zajmuje zaledwie dwa tygodnie. Nie bez znaczenia jest tu pogoda – najlepiej bezwietrzna i chłodna, wysokie temperatury, deszcz i wiatr osłabiają rykowisko. W tym czasie łanie w rui wabią byki, a byki wyruszają na poszukiwania. Byk, który zgromadzi łanie w chmarę nazywa się stadnym . Pilnuje on, aby żadna z łań nie oderwała się od chmary, nawet podczas żerowania. Broni także swoich łań przed innymi bykami, najpierw strasząc, a ostatecznie decydując się na starcie. Byki, szczególnie podczas rykowiska, korzystają z kąpieli błotnych w tzw. kąpieliskach. Następnie ocierają się o drzewa (malują), w celu pozbycia się od pasożytów. Chmarę zawsze prowadzi łania licówka z cielakami, za nią podążają łanie z z cielakami i łanie bez cieląt. Dopiero w znacznej odległości za nimi idzie byk. Łania nosi młode przez 234 dni. Poród przypada na maj-czerwiec. Kiedy tylko młode są zdolne do wędrówki za matką, co następuje po kilku dniach od narodzin, razem z nią dołączają do stada. Żółtawobiałe plamki na bokach i grzbiecie młodych zanikają jesienią. Cielęta żywią się mlekiem matki przez 8-10 miesięcy, pozostając przy niej do trzeciego roku życia. Byki i łanie osiągają dojrzałość płciową w drugim roku życia, ale do rozrodu przystępują zwykle samce powyżej 5 roku życia. Łanie rodzą pierwsze młode w wieku 3 lat. żyją średnio 12- 15 lat, maksymalnie do 23 lat.
Status gatunku
Jeleń szlachetny w Polsce jest zwierzyną łowną z okresem ochronnym. Na jelenie byki polować wolno od 21 sierpnia do końca lutego, na łanie od 1 października do 15 stycznia, natomiast na cielaki od 1 października do końca lutego (rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie określenia okresów polowań na zwierzęta łowne z 16.03.2005 r.) Przepisy wykonawcze polskiego prawa łowieckiego zakazują strzelania do licówki podczas polowania.
Przygotowała: Wanda Kula
pasjonatów i miłośników o różnorodnym doświadczeniu i osiągnięciach.
